1. Ví tiền điện tử (ví blockchain) là gì?
Để hiểu được ví blockchain, chúng ta cần hiểu về khái niệm ví tiền điện tử. Ví tiền điện tử là một chương trình phần mềm, nền tảng trực tuyến hoặc thiết bị vật lý chứa các khóa. Chúng được sử dụng cho việc lưu trữ, trao đổi và xem số dư tiền mã hóa của mình.
2. Ví blockchain là gì?
Ví blockchain là nền tảng ví tiền điện tử được sử dụng phổ biến. Ví blockchain được thiết lập dựa trên hệ thống mạng blockchain (chuỗi khối mắt xích, cho phép lưu trữ và truyền tải thông tin trên diện rộng).
Ví blockchain là một nền tảng ví tiền mã hóa được thiết kế để truy cập trên website hoặc ứng dụng di động. Nó giúp người dùng có thể sử dụng để giao dịch tiền điện tử dễ dàng và an toàn, thông qua giao diện người dùng một cách rõ ràng, trực quan.
3. Thành phần cấu tạo nên ví blockchain
Một ví blockchain đầy đủ gồm có các thành phần như sau:
Địa chỉ ví (Address)
Còn được gọi là khóa công khai (Public key) dùng cho việc nhận tiền mã hóa. Đó là một chuỗi ký tự và số được tạo ngẫu nhiên, tương tự như số tài khoản ngân hàng. Người gửi cần biết địa chỉ ví của người nhận để chuyển tiền.
Địa chỉ ví sẽ có cấu tạo khác nhau tùy từng mạng blockchain khác nhau. Ví dụ: Terra Blockchain sẽ có địa chỉ ví bắt đầu là: terra; Binance Smart Chain sẽ có địa chỉ ví bắt đầu là 0x; hay BTC thì địa chỉ ví là chuỗi ngẫu nhiên.
Khóa cá nhân (Private key)
Tương tự như mật khẩu truy cập vào tài khoản ngân hàng, private key là chìa khóa duy nhất, quan trọng nhất, giúp người dùng truy cập vào ví blockchain cũng như bảo mật tài khoản của mình.
Khóa cá nhân được thiết lập hoàn toàn ngẫu nhiên và không thể thay đổi. Trong trường hợp làm mất hay quên private key, người dùng coi như làm mất ví blockchain của mình vĩnh viễn.
Passphrase
Passphrase (hay còn gọi là Seed phrase) được tạo nên từ 12-48 ký tự tiếng anh ngẫu nhiên dùng để mã hóa thông tin, cho phép người dùng truy cập, quản lý tài sản và khôi phục ví tiền mã hoá trong trường hợp bị mất hoặc thay đổi thiết bị lưu trữ.
Tương tự private key, passphrase cần được lưu trữ an toàn và không được phép chia sẻ cho người khác trong bất kỳ trường hợp nào.
4. Các loại ví blockchain
Tùy theo cơ chế hoạt động mà ví blockchain được phân loại như sau:
Ví nóng và ví lạnh
Ví nóng: Là loại ví luôn được kết nối với internet. Người dùng có thể truy cập ví tại bất kỳ đâu trên thế giới, miễn là có internet. Ví nóng thuận tiện cho các giao dịch nhanh chóng, tiện lợi.
Dạng phổ biến nhất của ví nóng là ví phần mềm (hay ví mềm). Có ba loại ví mềm phổ biến thường được sử dụng là ví web, ví trên desktop và ví di động:
| Loại ví | Đặc điểm |
| Ví Web | Hoạt động liên tục 24/24.Sử dụng tiện lợi nhưng độ an toàn không cao. Người dùng cần đưa private key cho bên thứ 3 quản lý thay chứ không thực sự kiểm soát tiền của mình.Các loại ví phần mềm phổ biến:Ví sàn giao dịch: Binance, Houbi,…Ví hoạt động như tiện ích mở rộng (Extension): Metamask, Terra Station,..Ví được tạo trên các trang web dịch vụ lưu trữ: Ví Coinbase,… |
| Ví trên Desktop | Giống như phần mềm, có thể tải về và hoạt động trên máy tính.Ít tiện lợi hơn nhưng độ bảo mật cao hơn vì người dùng là người quản lý Private Key. Nếu máy tính bị mất hoặc hư hỏng thì ví và tài sản cũng có thể mất theo.Một số ví cài trên Máy tính cá nhân/Máy tính xách tay như: Electrum, Exodus,… |
| Ví di động | Hoạt động tương tự như ví Desktop nhưng có trên các thiết bị điện thoại thông minh.Một số loại ví di động phổ biến: Trust Wallet, Terra Station wallet, Bitcoin wallet,… |
Trong các loại ví mềm, ví di động là thuận tiện cho người sử dụng nhất. Nó có thể dùng mã QR để chuyển và nhận tiền mã hóa. Do vậy, sai sót khi điền địa chỉ ví cũng được giảm thiểu. Đồng thời, người dùng cũng có thể tự quản lý khóa cá nhân, tăng độ bảo mật và an toàn khi sử dụng.
Ví lạnh
Ví lạnh là loại ví được thiết kế trên một thiết bị chuyên dụng, bảo mật cao, chỉ kết nối Internet khi thực hiện giao dịch. Người dùng chỉ có thể truy cập loại ví này khi sở hữu thiết bị.
Khi không có Internet, tài khoản vẫn có thể nhận tiền từ người khác, tương tự như tài khoản ngân hàng. Ví lạnh gồm hai loại phổ biến là ví phần cứng và ví giấy:
| Loại ví | Đặc điểm |
| Ví phần cứng | Cho phép người sử dụng lưu trữ private key trên một thiết bị vật lý giống như USB.Không thuận tiện cho việc giao dịch nhanh, thường được sử dụng cho việc lưu trữ dài hạn hơn.Ví cứng là một trong những lựa chọn lưu trữ an toàn nhất nhưng giá thành cao (khoảng vài triệu VND).Các thương hiệu ví cứng phổ biến hiện nay: Ledger, Trezor và KeepKey. |
| Ví giấy | Là một tờ giấy thông thường mà trên đó có chứa public key và private key được in dưới dạng mã QR. Một số dịch vụ tạo ví giấy cho phép bạn tải xuống mã QR và sử dụng khi cần giao dịch tiền điện tử.Khi sử dụng ví giấy, bạn không thể gửi một phần tiền trong tài khoản mà chỉ có thể gửi toàn bộ số dư trong ví một lần. |
So với ví phần cứng, ví giấy bộc lộ nhiều hạn chế trong việc bảo quản cũng như trong quá trình sử dụng để giao dịch.
Ví nóng và ví lạnh là 2 loại ví Blockchain phổ biến nhất
Ví multiple chain và ví single chain
Ví multiple chain (Ví đa chuỗi): Loại ví điện tử cho phép lưu trữ nhiều loại tài khoản kỹ thuật số blockchain khác nhau cùng một lúc. Ví dụ, người dùng có thể lưu trữ các chữ ký số/chữ ký điện tử (token) ERC20 của mạng Ethereum, vừa có thể lưu trữ các token BEP-20 của mạng binance smart chain,…
Ví single chain (Ví đơn chuỗi): Loại ví này chỉ cho phép người dùng lưu trữ, gửi và nhận chữ ký số của một blockchain cụ thể.
Ví điện tử tập trung và phi tập trung
Ví tập trung: Là các ví bị kiểm soát bởi bên thứ ba. Ví dụ như ví sàn: Private key sẽ được sàn (bên thứ 3) kiểm soát thay vì người dùng trực tiếp.
Ví phi tập trung: Ngược lại với ví tập trung, khi sử dụng ví phi tập trung, người dùng sẽ được toàn quyền kiểm soát khóa cá nhân. Hầu hết các loại ví di động, ví desktop và các loại ví lạnh đều là ví điện tử phi tập trung
5. Ví blockchain nào tốt nhất?
Một trong những yếu tố người dùng quan tâm là ví blockchain có an toàn không? Nên sử dụng loại ví blockchain nào? Rất khó để đánh giá đâu là loại ví blockchain tốt nhất hiện nay. Tùy vào nhu cầu và mục đích sử dụng, người dùng cần dựa vào đặc điểm để lựa chọn những loại ví phù hợp.
Nếu giao dịch nhiều, bạn nên sử dụng loại ví nóng. Ngược lại, nếu chỉ lưu trữ trong dài hạn thì có thể suy nghĩ đến việc bỏ ra một số tiền đầu tư cho ví lạnh.
| Loại ví | Ưu điểm | Nhược điểm |
| Ví lạnh | Cực kì bảo mật, không thể bị tấn công từ Internet hay virus vì không được kết nối mạng.Không cần xác minh danh tính khi sử dụng. | Khó khăn khi cần giao dịch nhanh chóng, ngay lập tức.Chi phí cao.Tùy từng loại coin mới có thể lưu trữ, có giới hạn số lượng coin. |
| Ví nóng | Giao dịch nhanh chóng, dễ dàng truy cập mọi lúc mọi nơi.Miễn phí khi tạo ví blockchain.Có thể lưu trữ không giới hạn các loại coin. | Kém an toàn hơn vì luôn ở chế độ ngoại tuyến, hacker dễ tấn công.Cần xác minh danh tính khi sử dụng. |
6. Lưu ý khi sử dụng ví blockchain
Mặc dù các loại ví blockchain được cho là có tính bảo mật cao hơn ví điện tử thông thường, cũng có một số rủi ro khi sử dụng chúng như:
- Hacker (Tin tặc) xâm nhập: Khi người dùng ấn vào một đường dẫn lạ nào đó, vô tình cho phép hacker truy cập vào thông tin trên trình duyệt. Ở đó cài tiện ích mở rộng của ví như Metamask, Terra Station. Hacker có thể chuyển hướng các giao dịch, chuyển token của người dùng đến ví khác,…
- Các loại ví cứng, ví giấy có thể bị mất, rách, bị phá hỏng,…
Khi sử dụng các loại ví Blockchain, bạn cần lưu ý:
Luôn kiểm tra kỹ địa chỉ ví tiền điện tử: Khi giao dịch, cần kiểm tra lại địa chỉ ví người nhận đã khớp chưa. Một số chương trình gắn mã độc có thể thay đổi địa chỉ ví bạn đã sao chép sang địa chỉ ví khác của hacker.
Đề phòng các trang Web lừa đảo: Chắc chắn đăng nhập đúng địa chỉ các trang web chính thống của sàn giao dịch hoặc ví trực tuyến thay vì trang web giả mạo. Tại đây, hacker sẽ yêu cầu quyền kết nối đến ví của bạn giống như web thật. Nếu bạn chấp nhận, tài sản của bạn sẽ bị đánh cắp.
Duy trì sử dụng nhiều ví: Chỉ nên dùng một ví cho các giao dịch hàng ngày và lưu trữ phần tiền còn lại trong một ví riêng. Đây là cách hiệu quả để giảm thiểu rủi ro và bảo vệ tài sản kỹ thuật số.
